Op 14 november behandelden we in de gemeenteraad van de gemeente Waadhoeke het verbrede gemeentelijke rioleringsplan (vGRP). De lasten stijgen. Hieronder mijn betoog, als fractievoorzitter van SAM Waadhoeke, een progressieve bundeling van PvdA, D66, GroenLinks en Werkgroep ’t Bildt. Je hoort regelmatig dat riolering niet interessant is voor politici. ‘Ze zeuren alleen over de kosten,’ beweren waterdeskundigen veelvuldig. Ik hoop dat onderstaand betoog duidelijk maakt dat er wel degelijk sprake is van een interessante politieke dimensie.

Maatschappelijke vingerafdruk

De riolering wordt duurder. Het rioolrecht gaat omhoog. En dat is nog maar het begin. Over vijf jaar, als we een nieuw vGRP mogen vaststellen, gaat het nog meer omhoog. De riolering levert namelijk een maatschappelijke vingerafdruk. Wat er in de maatschappij gebeurt, wordt zichtbaar als we de riolering bestuderen. En die maatschappij is ziek, zowel letterlijk als figuurlijk. Daarvan zien we de gevolgen recht op ons afkomen.

Kilaatverandering

Ten eerste, de klimaatverandering. Het klimaat verandert. Waarom? Omdat we geen altruïstische mensen meer mogen zijn, maar ons moeten gedragen als voorbeeldige consumenten. We moeten dingen kopen, heel veel dingen. Een symbiotische samenleving verbrokkelt zo tot klodders individuen. Mienskip wijkt voor hebzucht. We moeten drie keer per jaar op vliegvakantie naar Benidorm om vrolijke Facebook-filmpjes te posten. We hebben last van wat ik gemakshalve noem het ‘hij heb meer as mij’ syndroom. We rijden in steeds grotere auto’s. Buien worden feller, droogtes duren langer. En we roepen met zijn allen ‘daar vinden ze wel wat op.’ Met technologie moeten we het oplossen. Deels kan dat ook. Deels! Echter, dat is niet gratis. Er hangt een kostenplaatje aan. Dat merken we overal, zo ook in en rond de riolering. Klimaatadaptatie gaat ons een flinke duit kosten.

Medicijnen

Er is meer. Over vijf jaar hebben we het vooral – in ieder geval meer dan nu – over de verwijdering van medicijnresten. Zowel wat betreft onze geestelijke als onze fysieke gezondheid glijden we af in een streven eeuwig jong te blijven, als individuen. We zijn verdwaald. Voor veel mensen voelt het alsof we met de plattegrond van Athene de weg door Amsterdam proberen te vinden. Ik las dat één op de twintig Nederlanders depressief is. Alles wat maar enigszins afwijkt van het ideale pad, dammen we in met medicijnen. Met behulp van miljarden pillen klampen we ons vast aan schijngeluk. Onze frustraties spoelen we door het toilet. Echter, als de medicijnrestanten zich eenmaal in het riool bevinden, zijn we er nog niet vanaf. Ze verspreiden zich. In sommige landen worden nu reeds sporen van hormonen en antidepressiva aangetroffen in het drinkwater. Dit kunnen we technologisch oplossen, maar ook dat heeft zijn prijs.

Noodzakelijke verandering

Voorzitter, ik las op een poster van Loesje de volgende tekst: ‘Als wij nou veranderen, dan hoeft het klimaat dat niet te doen.’ Dat raakt wat ons betreft de kern. Deze gewenste verandering komt echter niet van de overheid, maar uit de mensen zelf. Door de chaos van de vele protesten heen zien we nuchter nadenkende medemensen die tonen dat het anders kan, door weer mens te zijn, in verbinding met de natuur. Wij staan als gemeentelijke overheid samen met het Wetterskip het dichtst bij deze mensen. Wij kunnen een context bieden waardoor hun ideeën niet smoren in beleidsregels. Toon oprechte interesse in hen. Plaats mensen centraal… dat is waar het bij SAM om gaat. Faciliteer medemenselijkheid, want dan ben je bezig met bronaanpak in plaats van kostbare effectbestrijding. En om te weten hoe we ervoor staan, kun je beter in het riool kijken, dan in koffiedik. Het rioolrecht gaat omhoog, jammer, maar wees blij dat het voorlopig nog enigszins meevalt.